(वृत्त - वसंततिलका)
गोष्टी घराकडिल मी वदतां गड्या रे
झालें पहा कितिक हें विपरीत सारें !
आहें घरासचि असें गमतें मनास,
ह्या येथल्या सकल वस्तु उगीच भास ! ll १ ll
अंधार तो अधिकची तुजला दिसेल !–
अंधार – जो फलक होतसे अम्हांस
चेतोनिबद्ध जनचित्र लिहावयास ! ll ३ ll
या ओसरीवर अतां जपुनीच येणें !
हें ऐक रे 'टकटका' करीतें घड्याळ
या शांततेत गमतें कुटितेंच टाळ ! ll ५ ll
होऊन हें हृदय विव्हळ सर्व जातें !
त्याच्या तरी पदयुगावरि या पडूनी
न्हाणूं तयास मग का वद आसवांनी ? ll ७ ll
तूं देशकारण करुं झटशील काय ?
बापू ! जनांत दिवटी धरशील काय ?
स्वातंत्र्यदेव मनसा भजशील काय ? ll ९ ll
येथें हवा मधुर, निश्वसनांत येई
नाहीं कधींहि बुधवारवनांत जैशी
वाटेवरी चतरशिंगिचीया न तैशी ! ll ११ ll
आहे सुषुप्तिवश तेथ मदीय माता
तीचे कुशींत निजली दिसते मदीय
भीमा स्वसा, बघुनी ती मज हर्ष होय. ll १३ ll
गोष्टी जयांस कथितां न पुऱ्यांच झाल्या !
ती कोण दिसते? – निजली असुनी
जी श्वास टाकित असे अधुनीमधूनी ! ll १५ ll
वन्दू, जिला मम जनीं नमिला स्वमाथा !
सोडूनि गांव वळणें अमुच्या घराचें,
येऊं घरा परत खासगिवालियाचे! ll १७ ll
— केशवसुत
गोष्टी घराकडिल मी वदतां गड्या रे
झालें पहा कितिक हें विपरीत सारें !
आहें घरासचि असें गमतें मनास,
ह्या येथल्या सकल वस्तु उगीच भास ! ll १ ll
ही देख म्हैस पडवीमधिं बांधलेलीडोळ्यांत बोट जरि घालुनि पाहशील
रोमंथभाग हळु चावित बैसलेली
मित्रा ! गजामधुनि या पडवीचिया रे
मौजा पहा क्षणभरी रजनीचिया रे ! ll २ ll
अंधार तो अधिकची तुजला दिसेल !–
अंधार – जो फलक होतसे अम्हांस
चेतोनिबद्ध जनचित्र लिहावयास ! ll ३ ll
आवाज 'किर्र' रजनी वदतेच आहे,हीं चार पांच चढुनी हळु पायठाणें
'घों घों 'असा पवन नादहि बोलताहे;
ऐकें पलीकडुनि बेडुक शेतभातीं
पर्जन्यसूक्त सगळे मनसोक्त गाती ! ll ४ ll
या ओसरीवर अतां जपुनीच येणें !
हें ऐक रे 'टकटका' करीतें घड्याळ
या शांततेत गमतें कुटितेंच टाळ ! ll ५ ll
डावीस हा बघ निरखुनि एक माचातातास या बघुनि या हृदयांत खातें,
निद्रिस्थ त्यावरि पिता अतिपूज्य माझा,
त्याचा खरोखर न मी क्षण पुत्र शोभें
तो सर्वदा जरि म्हणे मज पुत्र लोभें ! ll ६ll
होऊन हें हृदय विव्हळ सर्व जातें !
त्याच्या तरी पदयुगावरि या पडूनी
न्हाणूं तयास मग का वद आसवांनी ? ll ७ ll
ताताचिया बघ गड्या उजव्या कडेलाबापू ! गड्या! ध्वज उभा करशील काय ?
बापू असे तिथ बरें अमुचा निजेला,
अज्ञान तो चपलधी परि बाळ आहे
त्याचेविशीं मम मनीं अतिलोभ राहे ! ll ८ ll
तूं देशकारण करुं झटशील काय ?
बापू ! जनांत दिवटी धरशील काय ?
स्वातंत्र्यदेव मनसा भजशील काय ? ll ९ ll
मित्रा! धरीं सुदृढ हस्त मदीय फार,मित्रा ! इथें कितितरी मज हर्ष होई,
दारास आडसर घट्ट असेल थोर,
दाराचिया तर फटींतुन आंत जाऊं
सानंद सुस्थित घरांतील सर्व गाऊ ! ll १० ll
येथें हवा मधुर, निश्वसनांत येई
नाहीं कधींहि बुधवारवनांत जैशी
वाटेवरी चतरशिंगिचीया न तैशी ! ll ११ ll
मित्रा ! असा हळुच ये उजवेकडेसती एक खाट अवलोक समोर आतां
खोली पहा पघळ ही किती ऐसपैस;
निद्रावश स्वजन येथ, बघूनि यास
हर्षाचिया न उकळ्या फुटती कुणास? ll १२ ll
आहे सुषुप्तिवश तेथ मदीय माता
तीचे कुशींत निजली दिसते मदीय
भीमा स्वसा, बघुनी ती मज हर्ष होय. ll १३ ll
मत्कारणें स्तवुनि देव, निजावयातेंखालीं मदीय भगिनी दिसती निजेल्या
आलीस तूं खचित गे असशील माते!–
मोठे त्वदीय उपकार जरा तरी ते
जातील का फिटुनियां तव पुत्रहस्तें ? ll १४ ll
गोष्टी जयांस कथितां न पुऱ्यांच झाल्या !
ती कोण दिसते? – निजली असुनी
जी श्वास टाकित असे अधुनीमधूनी ! ll १५ ll
कान्ताच ही मम !– अहा ! सखये ! मदीयमागील दारिं सखया ! तुळशीस आतां
स्वप्ने, अतां तुज गडे ! दिसतात काय?
आतां असो ! पण पुढें तुजला दिसेन
स्वप्ने तुझी मग समग्र तुला पुसेन ! ll १६ ll
वन्दू, जिला मम जनीं नमिला स्वमाथा !
सोडूनि गांव वळणें अमुच्या घराचें,
येऊं घरा परत खासगिवालियाचे! ll १७ ll
— केशवसुत
